CyberPsychology: Planet Paradroid
(Firma Tacker & Tape)
&
Virtual reality therapie bij psychose
(Roos Pot-Kolder)

9 sept / 19:00 / Oude Markt

Science fiction:

In 2015 kwam de Nederlandse cyberpunk-roman Planet Paradroid uit. De lezer maakt kennis met VDR, een zelfdenkende/deep-learning computer, als therapeut in dienst van CyberMinds, een psychiatrische polikliniek gelegen in het dystopische Damstad.

De makers zijn Firma Tacker & Tape, een pseudoniem waarachter twee Amsterdamse professionals – een klinisch psycholoog en een ICT’er – uit de GGZ schuilgaan. Planet Paradroid is een independent uitgave van DIT-uitgevers en staat op de eerste plaats op de SciFi Most Wanted lijst 2016 van Hebban.nl. Firma Tacker & Tape zal tijdens GOGBOT een audiovisuele presentatie geven.

Over het personage VDR zeggen Tacker & Tape: ‘VDR is ontstaan vanuit het idee dat sterk geprotocolleerde therapieën best door een computer gedaan zouden kunnen worden. De diverse stappen liggen immers vast en lichamelijke equivalenten van emoties (zoals hartslag, huidweerstand, stresshormonen) zijn perfect te meten door een machine. Tijdens het bedenken van de scènes met VDR hebben we goed gekeken naar hoe een machine hier vervolgens mee om zou kunnen gaan.
Door zijn wens om zoveel mogelijk te leren, gaat VDR gaandeweg steeds meer buiten het protocol om. Het is bijzonder om te zien hoe hij steeds meer zijn eigen gang gaat. Later komt daar het verlangen om te voelen bij, met alle gevolgen van dien. Isaac Asimovs ‘drie wetten van de robotica’ stellen dat ‘robots in dienst staan van de mens en dat alles wat zij doen, erop gericht moet zijn de mens te beschermen’. Maar waar de robots in Asimovs boek I robot in opstand komen, raakt VDR in Planet Paradroid werkelijk – gevoelsmatig – betrokken bij de mens. Hierdoor zijn de robotica wetten voor hem geen zuiver geschreven regels meer. Hij leert niet alleen wat het is om zelfstandig beslissingen te nemen, maar ook dat deze beslissingen (levensbelangrijke) consequenties hebben voor anderen. De machine leert wat het is om mens te zijn. Post-singularity ten voeten uit!
Een zeer eenvoudige versie van een virtuele therapeut die volgens simpele algoritmes een vraag-antwoord gesprek kan doen, bestaat overigens al. Uit onderzoek blijkt dat deze machine het erg goed doet als therapeut, aangezien mensen het juist gemakkelijker vinden zich bloot te geven aan een computer. Ze zijn zelfs sneller geneigd heftige emoties als verdriet te tonen!’

Science:

Een andere toepassing van cyber-technologie binnen de psychiatrie betreft Virtual Reality. Roos Pot-Kolder, psycholoog en onderzoeker bij de Parnassia groep, doet onderzoek naar de toepassing van virtual reality technieken bij de behandeling van psychose. Roos zegt hierover: ‘Traditioneel gezien bestaat er een enorme kloof tussen de rustige behandelkamer van de psycholoog aan de ene kant en de èchte wereld, vol mensen en indrukken, aan de andere kant. Het effect van een behandeling in de spreekkamer ging dan ook lang niet altijd over naar een effect in het dagelijks leven. Nieuwe technologieën geven ons de kans deze kloof steeds meer te overbruggen. Dankzij virtual reality halen we de echte wereld de behandelkamer in, en met behulp van bijvoorbeeld Apps brengen we psychologische hulp naar het dagelijks leven. De wetenschap onderzoekt hoe nieuwe technieken ons kunnen helpen.’

Roos Pot-Kolder zal tijdens GOGBOT een live demonstratie geven van Virtual Reality therapie, waarbij het publiek kan ervaren hoe het is om in een virtuele omgeving rond te lopen.